წყარო:  დიდებისმეტყველებდიდი მარხვის განზოგება (გაშუალედება) - წმინდა ჯვარი

დიდი მარხვის მესამე კვირას ჯვრის თაყვანისცემის კვირიაკე ეწოდება. ამ დღის ღამისთევისას დიდი დიდებისმეტყველების შემდეგ ტაძრის შუაგულში საზეიმოდ გამოასვენებენ ჯვარს და მთელი კვირით ტოვებენ. ყოველი ღმრთისმსახურების შემდეგ სრულდება ჯვრის განსაკუთრებული თაყვანისცემა. ყურადღება უნდა მივაქციოთ იმას, რომ ჯვარზე ამ კვირადღის ყველა საგალობელი მოგვითხრობს, მაგრამ გვაუწყებს არა ვნებასა და ტანჯვას, არამედ ძლევასა და სიხარულს. უფრო მეტიც, მეორე საკვირაო კანონის ძლისპირები აღებულია საპასექო ღმრთისმსახურებისაგან: „აღდგომისა დღე" და მთლიანად ეს კანონი სააღდგომო კანონის, ასე ვთქვათ, პარაფრაზს ნარმოადგენს.

ყოველივე ამის საზრისი ცხადია. ჩვენ დიდი მარხვის შუაგულს მივაღწიეთ. ერთი მხრივ, ფიზიკური და სულიერი მოსაგრეობა, თუ ის სერიოზული და თანმიმდევრულია, აუცილებლად იჩენს თავს და იგრძნობა დაღლილობა. ჩვენ შემწეობა და გამხნევება გვესაჭიროება. მეორე მხრივ, როცა ამ დაღლილობას დავითმენთ და მთის ნახევარზე ავალთ, იქიდან უკვე მოჩანს მოგზაურობის დასასრული და სააღდგომო ნათლის ბრნყინვალება უფრო ხილვადია. დიდი მარხვა ჩვენი თვითჯვარცმის დროა. ჩვენი, თუნდაც შეზღუდული გამოცდილებაა ქრისტეს მოწოდებისა, რომელიც ამ დღის სახარების საკითხავში ჟღერს: „რომელსა უნებს შემდგომად ჩემსა მოსლვაჲ, უარ-ყავნ თავი თჳსი და აღიღენ ჯუარი თჳს    www.orthodoxy.geი და შემომიდეგინ მე" (მკ. 8,34). მაგრამ ჩვენ არ შეგვიძლია ჩვენი ჯვრის აღება და ქრისტეს მიდევნა, თუ თვით ქრისტეს ჯვარს არ ავიღებთ, რომელიც მან ჩვენს საცხოვნებლად აიღო. მხოლოდ მისი ჯვარი გვაცხოვნებს და არა ჩვენი. მხოლოდ მისი ჯვარი ჩვენს ჯვრებს არა მარტო საზრისს, არამედ ძალასაც ანიჭებს. სწორედ ესაა განმარტებული ჯვრის თაყვანისცემის კვირის სვინაქსარში:

„მესმესა ამას კჳრიაკესა მარხვათასა ვდღესასწაულობთ თაყუანისცემასა პატიოსნისა და ცხოველსმყოფელისა ჯუარისასა ესევითარისა მიზეზისათჳს; რამეთუ ორმეოცთა ამათ დღეთა შინა მარხვათასა, სახედ ჩუენცა ჯუარცმას და ტანჯვასა მივიღებთ და მოვაკუდინებთ ჴორცთა ჩუენთა, ვინაჲთგან ჟამი არს მწუხარებისა, გლოვისა და სხეულთა დაჭნობისა და მოკუდინებისა; ამისთჳს, რამეთუ ესერა წინამდებარე არს ცხოველსმყოფელი იგი პატიოსანი ჯუარი ქრისტესი, რომელი მხიარულ-გუყოფს გულითა და განგუამტკიცებს სასოებითა კეთილად და მოგუაჴსენებს ვნებასა უფლისა ჩუენისა იესუ ქრისტესსა, და ნუგეშინის-გუცემს... გრძელი და საჭირველი გზაჲ თანაგუაც წარვლად. ოდეს შეჰკრი ტჳრთი რაჲმე ძნიად სატჳრთავი მსოფლიოთა ნაღუაწთაგან და ხჳდოდი სიმძიმით შეურვებული, და სადაცა ჰპოვი აჩრდილი ხისა კეთილფურცლოვანი, მუნ განისუენი, და კუალად ხჳდოდი განმჴნობილი, ეგრეთვე უკუე ჟამი ესე მარხვისაჲ არს მწუხარებისა და იწროებისა და ღუაწლისა. ამისთჳს განეწესა დღეთა ამათ შინა წმიდათა მამათაგან ცხოველსმყოფელი ჯუარი ქრისტესი, რომელი მოგუანიჭებს შუებასა, სიხარულსა და სიმჴნესა და გუყოფს მძიმეთა სუბუქ და უმეტეს ღუაწლთა მიმართ მიგვზიდავს. ვითარცა არს ქუეყნიერთა მეფეთა ჩუეულებაჲ, ოდეს წყობათა შინა მძლე ექმნებიან მტერთა თჳსთა და ნებავნ საყოფელადვე თჳსად მიქცევა, მოაქუნდინ სახე იგი ძლევისა კეთილთა თჳსთა და სკიპტრა იგი მეფობისა, და, მო-რაი-იქცის დიდითა სიხარულითა, უხარის ძლევისა მისთჳს, ეგრეთვე მის თანა მყოფნი ერთბამად იხარებენ და ადიდებენ მას დიდებითა დიდითა. ეგრეთვე უფალმან ჩუენმან იესუ ქრისტემან ინება უძლეველისა და შეუპოვარისა სიკუდილის, რაჲთა ჯუარისა მიერ სძლოს და არცხჳნოს მას და იქმნეს დიდებულ. და გამოვიდა სასძლოჲსა მისგან აღდგომითა თჳსითა და წარგზავნა სკიპტრა თჳთ სამეუფო ნიში, რომელ არს ცხოველსმყოფელი ჯუარი, და მოგუანიჭა გამოუთქუმელი სიხარული და ნუგეშინისცემაჲ, და აღგუავსო ჩუენ მრავლითა კეთილითა და განგუამტკიცებს მზა ყოფად შემძლებელობით შეწყნარებად მეუფისა ძალისაებრ ჩუენისა, რაჲთა ბრწყინვალედ ქებაჲ შეუთხზნეთ ძლევისა მისთჳს".

ამგვარად გამხნევებულნი და ნუგეშცემულნი შევდივართ დიდი მარხვის მეორე ნახევარში. კიდევ შვიდი დღე და დიდი მარხვის მეოთხე კვირის სახარების საკითხავში გვესმის: „...ძე კაცისაჲ მიეცემის ჴელთა კაცთასა და მოკლან იგი; და მო-რაჲ-კუდეს, მესამესა დღესა აღდგეს" (მკ. 9,31). ამგვარად, ის ძირითადი აქცენტი, რომელიც ადრე ჩვენს მონანიებასა და მოსაგრეობაზე მოდიოდა, ახლა „ჩვენთჳს, კაცთათჳს და ჩუენისა ცხორებისათჳს" მომხდარ მოვლენებზე გადაინაცვლებს.

უფალო, რომელმან ღირს მყვენ ჩუენ მიწევნად დღესასწაულსა ამას, დღესა, რომელი-ესე წინა ბრწყინავს ბრწყინვალედ, წმიდისა შჳდეულისა, რომელი-იგი ადიდე აღდგინებითა მეგობრისა შენისა ლაზარესითა, ყოვლად საკჳრველითა და განსაკრთომელითა, შიშსა შენსა შემსჭუალენ ჴორცნი ჩემნი, და მოგუმადლე, მჴსნელო, მორწმუნეთა შენთა ყოველსავე ამას ჟამსა წმიდისა მარხვისასა სათნოდ სრულ-ყოფად, მარხვითა და ლოცვითა.

ჟამი ესე ღმრთივბრწყინვალე წმიდათა მარხვათაჲ ესერა განვაზოგეთ, აწ კუალად დასაბამი კეთილი ვაჩუენოთ და სრულყოფად სათნოებათა ავმაღლდეთ, რაჲთა მივემთხჳნეთ უკუდავსა ცხორებასა მოღუაწებითა ძლიერითა.

წმიდა შვიდეულის (ვნების შვიდეულის) წინ დიდებულად ბრწყინავს ეს დღესასწაული, ყოვლად საკვირველი და განსაკრთომელი, რომელიც შენს მიერ განდიდებულ იქმნა შენი მეგობრის, ლაზარეს აღდგინებით. უფალო, რომელმაც ღირსი გაგვხადე ჩვენ, მორწმუნენი, ამ დღესასწაულის მოღწევისა, მოგვანიჭე მთელი მარხვის ჟამის სათნოდ დასრულება, მარხვითა და ლოცვით.

აი, უკვე გავანახევრეთ ღმრთის მიერ გაბრწყინებული ჟამი წმიდა მარხვისა. კვლავ კეთილად განვაგრძოთ იგი, ავმაღლდეთ სათნოების სრულყოფით, რათა ძლიერი მოღვაწეობით უკვდავი ცხოვრება მოვიპოვოთ.

მეხუთე კვირის ოთხშაბათის ცისკარზე კვლავ იკითხება ანდრია კრიტელის დიდი კანონი, მაგრამ ამჯერად მთლიანად. თუ დიდი მარხვის დასაწყისში ეს კანონი სინანულის გზის მემღები კარის მოვალეობას ასრულებდა, ახლა იგი სინანულის შეჯამებად და აღსრულებად ჟღერს. თუ მარხვის დასაწყისში ჩვენ მხოლოდ ვისმენდით კანონს, ახლა მისი სიტყვები ჩვენს სიტყვებად, ჩვენს ტირილად, ჩვენს სასოებად და თვით საკუთარი მოსაგრეობის შეფასებად იქცა; სინამდვილეში რას მივაღწიეთ ამ მარხვის განმავლობაში? სადამდე მივედით სინანულის გზაზე? რადგანაც ამ დღეს ყოველივე, რაც ჩვენი პიროვნულია, თავის დასასრულს უახლოვდება. ჩვენ უკვე ქრისტეს მოწაფეებს მივდევთ, როცა ისინი იერუსალიმის გზას ადგნენ და ქრისტე მიუძღოდა მათ. სწორედ ამ დროს უთხრა იესომ თავის მოწაფეებს: „აჰა, ესერა აღვალ იერუსალემდ, და ძე კაცისაჲ მიეცესმღვდელთმთავართა და მწიგნობართა, და დასაჯონ იგი სიკუდილდ და მისცენ იგი წარმართთა; და ეკიცხევდენ მას და ტანჯონ იგი, და მესამესა დღესა აღდგეს" (მკ. 10,33-34). ეს მეხუთე კვირიაკის სახარების საკითხავია.

სამარხვო ღმრთისმსახურებათა ტონი იცვლება. თუ მარხვის პირველ ნახევარში ჩვენი ძალისხმევა საკუთარი თავის განწმენდაზე იყო მომართული, ახლა ჩვენ გვიხსნიან, რომ ეს განწმენდა არაა თვითმიზანი, არამედ მან უნდა შეგვიყვანოს ჯვრისა და მკვდრეთით აღდგომის საიდუმლოს ჭვრეტაში, წვდომასა და ათვისებაში. ჩვენი მოსაგრეობის საზრისი უკვე ამ საიდუმლოში მონაწილეობად იხსნება ჩვენს წინაშე. ამ საიდუმლოებას კი ისე მივეჩვიეთ, რომ გვავიწყდება კიდეც მისი მნიშვნელობა და, როცა უფლის მოწაფეებთან ერთად მივდევთ მას იერუსალიმის გზაზე, ჩვენ გვიკვირს და გვეშინია.

 ის